Frika rritet për arin gjerman të mbajtur në SHBA gjatë mandatit të dytë të Trump

Shqetësimet rishfaqen për kasafortat e huaja mes pasigurisë politike

Një debat i ripërtërirë politik po zhvillohet në Gjermani mbi sigurinë e rezervave të saj të arit të ruajtura jashtë vendit - veçanërisht 1,244 ton që mbahen thellë nën Manhattan në kasafortat e Bankës Federale të Rezervës së Nju Jorkut. Ndërsa ish-Presidenti i SHBA-së Donald Trump merr një mandat të dytë në detyrë, kritikët në Gjermani po shprehin shqetësime urgjente se ari, me vlerë më shumë se 117 miliardë euro, mund të mos jetë më i sigurt nën një administratë gjithnjë e më të paparashikueshme të SHBA-së.

Ky rezervë ari, ekuivalente me gati 100,000 shufra standarde prej 12.5 kilogramësh, përfaqëson mbi një të tretën e rezervave totale të Gjermanisë. Ari i mbetur ndahet midis Frankfurtit, ku ruhet rreth gjysma, dhe Londrës, e cila mban 13% të zotërimeve të Bundesbank. Thirrjet për të sjellë arin në shtëpi po intensifikohen, të nxitura nga frika se Trump mund të ndërhyjë në pavarësinë e Rezervës Federale të SHBA-së dhe potencialisht të përdorë arin në pronësi të huaj si një mjet gjeopolitik.

Ndikimi i Trump mbi Rezervën Federale shkakton alarm

Diskutimi, dikur një temë e kufizuar vetëm për ekspertët financiarë dhe qarqet nacionaliste, është bërë pjesë e rrjedhës kryesore politike. Anëtari i CSU-së në Parlamentin Evropian, Markus Ferber, paralajmëroi publikisht se Trump mund të hartojë strategji "kreative" për t'u marrë me arin e huaj të ruajtur në tokën amerikane. Paralajmërimi i tij pasqyron një ankth më të gjerë në Berlin: nëse ekzekutivi amerikan do të ushtronte kontroll mbi Rezervën Federale, rezervat e Bundesbank në Nju Jork teorikisht mund të binin nën juridiksionin e drejtpërdrejtë ose të tërthortë të SHBA-së.

Sulmet e përsëritura verbale të Trump ndaj Kryetarit të Rezervës Federale, Jerome Powell, dhe historia e tij e minimit të pavarësisë institucionale i shtojnë më shumë këto shqetësime. Ndërsa Bundesbank aktualisht ruan besimin te partnerët e saj amerikanë, kritikët theksojnë se vetëm besimi mund të mos jetë një mbrojtje e mjaftueshme në klimën aktuale gjeopolitike.

Bundesbank mbron status quo-në, kritikët kërkojnë veprim

Pavarësisht shqetësimit në rritje, Bundesbank deri më tani i ka rezistuar thirrjeve për të ndryshuar strategjinë e saj të magazinimit. Presidenti Joachim Nagel u tha së fundmi gazetarëve se nuk e humb gjumin për këtë çështje dhe shprehu besim të plotë në bankën qendrore të SHBA-së. Institucioni argumenton se siguria dhe aksesi në treg mbeten kriteret kryesore për zgjedhjen e vendeve të magazinimit dhe se Nju Jorku vazhdon t'i përmbushë këto kërkesa.

Megjithatë, zërat politikë dhe të shoqërisë civile vazhdojnë të ushtrojnë presion mbi Bundesbank. Shoqata Evropiane e Tatimpaguesve dhe Federata Gjermane e Tatimpaguesve i kanë dërguar letra zyrtare si Ministrisë së Financave ashtu edhe Bundesbank duke kërkuar një rivlerësim të marrëveshjeve aktuale. "Sillni arin tonë në shtëpi", kërkoi Presidenti i Shoqatës Michael Jäger, i cili theksoi rrezikun strategjik në rritje të mbajtjes së pasurisë kombëtare jashtë vendit në kohë tensioni ndërkombëtar.

Rrënjët historike të magazinimit të huaj nën shqyrtim

Prania e arit gjerman jashtë vendit nuk është e re. Pas Luftës së Dytë Botërore, Gjermania nuk kishte rezerva të veta ari. Ndërsa ekonomia e pasluftës u rrit, ari u grumbullua si pagesë për tepricat tregtare, veçanërisht në dollarë, por metali fizik nuk u dërgua kurrë në Gjermani. Në vend të kësaj, Rezerva Federale e SHBA-së transferoi pronësinë në llogari të shënuara për Bundesbank, duke lënë shufrat në Nju Jork.

Gjatë Luftës së Ftohtë, ruajtja e arit në vendet aleate shihej si një strategji sigurie. Një përparim sovjetik në Evropën Perëndimore mund t’i kishte vënë në rrezik rezervat gjermane në Frankfurt, duke e bërë ruajtjen në SHBA dhe Mbretërinë e Bashkuar të dukej logjike. Por kritikët argumentojnë se ky arsyetim nuk i përshtatet më kontekstit strategjik të sotëm, veçanërisht duke pasur parasysh paparashikueshmërinë e administratës aktuale amerikane.

Përpjekjet e kaluara për riatdhesim krijojnë një precedent

Kjo nuk është hera e parë që shqetësimet në lidhje me ruajtjen e arit gjerman jashtë vendit kanë arritur në nivel kombëtar. Midis viteve 2013 dhe 2016, Gjermania riatdhesoi 300 ton ar - kryesisht nga Nju Jorku - në Frankfurt. Bundesbank fillimisht i kishte rezistuar kërkesave për të audituar ose inspektuar shufrat, duke përmendur kostot dhe ndjeshmëritë diplomatike. Megjithatë, nën presion, ajo organizoi transportin në faza diskrete, duke përdorur avionë për të dorëzuar shufrat, të cilat më pas u testuan për autenticitet dhe u ruajtën në kasaforta të zgjeruara në Frankfurt.

Këto përpjekje çuan në një siguri më të fortë vendase dhe modifikime në infrastrukturën e magazinimit, duke përfshirë shndërrimin e ish-qendrave të të dhënave në kasaforta. Pavarësisht kësaj përvoje, nuk ka ndodhur asnjë zhvendosje tjetër në shkallë të gjerë vitet e fundit.

Investitorët privatë pasqyrojnë shqetësimet zyrtare

Vala aktuale e ankthit nuk kufizohet vetëm te institucionet. Individë të pasur dhe subjekte financiare kanë filluar gjithashtu të zhvendosin arin e tyre nga SHBA-ja në pritje të një paqëndrueshmërie të mundshme ekonomike ose politike. Fillimisht, pas rizgjedhjes së Trump, shumë investitorë dërguan ar në depot e Nju Jorkut si COMEX për të shmangur tarifat dhe për të përfituar nga çmimet e favorshme. Por deri në mesin e vitit 2025, ky trend filloi të përmbyset. Raportet tani sugjerojnë se individët me pasuri të lartë neto po e zhvendosin gjithnjë e më shumë arin e tyre në juridiksione që konsiderohen më të qëndrueshme politikisht, siç është Singapori.

Ky ndryshim pasqyron pasiguri më të gjerë në lidhje me besueshmërinë e qeverisjes së SHBA-së nën ndikimin e Trump. Në një rast të shquar që përmendet shpesh në median gjermane, Venezuela në vitin 2019 nuk ishte në gjendje të kishte akses në arin që kishte ruajtur në Bankën e Anglisë për shkak të shqetësimeve mbi legjitimitetin e udhëheqjes së saj dhe implikimet e sanksioneve ndërkombëtare. Për shumë gjermanë, mësimi është i qartë: ari i ruajtur jashtë vendit mund të bëhet shpejt i paarritshëm në kushte të gabuara.

Siguria kundrejt Sovranitetit: Dilema Strategjike

Mbështetësit e magazinimit të vazhdueshëm jashtë vendit argumentojnë se mbajtja e një pranie në qendrat financiare si Nju Jorku dhe Londra rrit likuiditetin dhe fleksibilitetin e tregtisë ndërkombëtare. Zhvendosja e arit jo vetëm që do të ishte logjistikisht komplekse dhe e kushtueshme, por mund të shkaktonte edhe tensione diplomatike. Për më tepër, Bundesbank pohon se ari i ruajtur në SHBA mund të mobilizohet shpejt në tregjet globale gjatë krizave, një veçori kyçe që magazinimi vendas mund të mos e ofrojë aq efektivisht.

Megjithatë, pyetja themelore vazhdon të mbetet: a është ende e mençur të mbështetemi te institucionet e huaja për të mbrojtur asetet kombëtare në një epokë të shënuar nga nacionalizmi ekonomik dhe aleancat globale në ndryshim?